به نوشته روزنامه هفت صبح، رقابت نفسگیر فروشگاه‌های زنجیره‌ای درحال پوست‌اندازی است و بازیگران جدید با نام‌هایی جدید قرار است به رقابت با قدیمی‌ها بپردازند. تا پیش از این فروشگاه‌های «افق کوروش»، «یاران دریان»، «هایپراستار»، «هفت»، «جانبو»،‌ «رفاه» و «شهروند» در این حوزه حضور داشتند و حالا قرار است با تعداد بیشتری از شعب فروشگاه‌های زنجیره‌ای به نام «هایمارت»، «سورنا»، «هایپرفامیلی» و «اسنپ» روبه‌رو شویم که می‌خواهند نبض بازار را در دست بگیرند. هرکدام از آن‌ها نیز سرمایه‌گذاران قدری دارند که می‌توانند به‌راحتی در این بازار، بازیگردانی کنند و خیلی زود به یکی از قطب‌های اصلی تبدیل شوند.

این سه بازیگر جدید

میهن و هایمارت

شرکت «میهن» همچنان درحال ورود به بازارهای جدید است و تلاش می‌کند تا نبض انواع صنایع غذایی در کشور را در دست بگیرد. این شرکت با سرمایه‌گذاری روی برند «طبیعت» و استفاده از جایزه‌ها و قرعه‌کشی‌های وسوسه‌‌برانگیز توانست خیلی زودتر از حد معمول به سوددهی بالا برسد و نام این برند را در ذهن‌ها حک کند. حالا نوبت سرمایه‌گذاری این برند روی فروشگاه‌های زنجیره‌ای شده که نام آن را «هایمارت» گذاشته است.

البته قبلا قرار بود این فروشگاه‌ها با نام «میهن‌مارکت» فعالیت کنند که در ابتدای کار چندان موفق نبودند و حالا نام «هایمارت» روی آن‌ها گذاشته شده. در توضیحات این شرکت آمده: «مجموعه هایمارت، عضو هلدینگ غذایی میهن و طبیعت است که با هدف ایجاد شبکه‌ای مدرن از سوپرمارکت‌ها در سراسر کشور تشکیل شده است و در مدت کوتاهی توانسته است بیش از هزار سوپرمارکت را تجهیز نماید که تا پایان سال ۹۹، به ۱۰هزار سوپرمارکت در سراسر کشور می‌رسد که بزرگترین زنجیره فروشگاهی در کشور خواهد بود.

مجموعه هایمارت شبکه جدید ارتباطی میان تامین‌کنندگان، سوپرمارکت‌ها و مصرف‌کننده را فراهم می‌سازد که از طریق آن مصرف‌کنندگان می‌توانند از طریق سوپرمارکت‌ها، خدمات متنوعی نظیر تخفیفات تامین‌کنندگان را دریافت نمایند.» نکته مهم این است که شرکت میهن چند هدف‌گذاری در بازگشایی این فروشگاه‌ها داشته است که مهم‌ترین آن این است که می‌خواهد به‌عنوان یک مرجع قیمت شناخته شود. یعنی خریداران با استفاده از اپلیکیشن و سایت این فروشگاه، بهترین قیمت ممکن برای یک کالا و فروشنده آن را در حوزه صنایع غذایی پیدا کنند.

هدف‌گذاری دیگر «میهن» این است که خودش مستقیما وارد پروسه خرید و یا اجاره فروشگاه نمی‌شود و قرار است هرکسی در هر محل سوپرمارکت دارد، بیاید و از این شرکت نمایندگی بگیرد(فرانچایز). هدف‌گذاری بعدی هم این است که میهن می‌خواهد با گروه خاصی از کارخانه‌ها و شرکت‌های مواد غذایی قرارداد ببندد تا جنس‌های آن‌ها در «هایمارت» به شکل گسترده‌تر و با تخفیف بیشتری عرضه شود. درحال حاضر میهن، طبیعت، هایلی، تبرک، هراز و خوشاب با این فروشگاه قرارداد بسته‌اند.

اسنپ و هایپراستار

این فروشگاه‌ها کاملا متفاوت از «اسنپ‌مارکت و سفارش اینترنتی» است و شایعه‌ها حکایت از آن دارد که هایپراستار توسط سرمایه‌گذار خارجی خود با اسنپ وارد مذاکره شده و قرارداد جدیدی را امضا کرده است. طبق این قرارداد، سوپرمارکت‌های محلی که می‌خواهند در این طرح حضور داشته باشند، نام «اسنپ» را بر تابلوهای خود خواهند زد و وارد بازی جدیدی از تولید و پخش مواد غذایی خواهند شد.

گویا در این بازی، هایپراستار نقش پررنگی خواهد داشت و این شرکت است که تعیین خواهد کرد هرکدام از سوپرمارکت‌های زیرمجموعه آن که با نام «اسنپ» فعالیت می‌کنند، چه محصولی را و با چه قیمتی در آن به فروش برسانند. باید دید سیستم انحصارگرایانه «اسنپ‌فوود» در این‌جا هم به کار گرفته خواهد شد؟

سورنا و گلرنگ

مجموعه گلرنگ با فروشگاه‌های «افق کوروش» مدت‌هاست که جزو بازیگران فروشگاه‌های زنجیره‌ای است اما حالا با ورود رقیبان جدید، درحال تغییر تاکتیک است. گلرنگ دو فروشگاه‌ زنجیره‌ای دیگر به نام‌های «سورنا» و «هاپیرفامیلی» دارد که حالا تصمیم گرفته آن‌ها را توسعه دهد و از لحاظ کالاهای موجود و دکوراسیون آن‌ها را یک پله بالاتر بیاورد و به کلاس کاری هاپیراستار و هایپرهای بالای شهر نزدیک کند. درواقع قرار نیست این فروشگاه‌ها مانند افق کوروش در هر محله‌ای شعبه داشته باشند و هر کالایی را به فروش برسانند. کالاهای خاص‌تر در مناطق خاص‌تر جزو هدف‌گذاری جدید این مجموعه است.

یاران قدیمی

یاران دریان

این فروشگاه توسط خانواده‌ مشهور «دریانی» تاسیس شد و در آنجا می‌توانید جنس‌های لوکس و گران‌قیمت پیدا کنید. «مهدی عارفی دریان»، مدیرعامل فروشگاه های زنجیره‌ای یاران دریان است که تلاش کرده همه سوپرمارکت‌های دریانی را زیر یک سقف جمع کند و به رقیبی جدی برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای مدرن تبدیل شود.

درواقع بسیاری از سوپرمارکت‌ها و بقالی‌های کوچک محلی درحال تبدیل شدن به شعبه‌ای از یاران دریان هستند تا در دوران رقابت فروشگاه‌های زنجیره‌ای از سایرین عقب نمانند. سوپرمارکت‌های محلی با «یاران دریان» قرارداد می‌بندند و به شعبه‌هایی از آن تبدیل می‌شوند. گفته می‌شود فعلا در حدود هزار سوپرمارکت در کشور، تابلوهای یاران دریان را نصب کرده‌اند.

فروشگاه جانبو

فروشگاه جانبو در سال ۱۳۹۰ اولین فروشگاه خود را در ایران تاسیس کرد. گفته می‌شود مالکیت این شرکت برای هلدینگ پارس حیات و شرکت اورست مدرن پارس است و مالکیت هلدینگ پارس حیات نیز برای «حیات هلدینگ» کشور ترکیه است. مهم‌ترین استراتژی این فروشگاه که الگو گرفته از شعبه‌های ترکیه‌ای آن است، این موضوع است که همه کالا‌ها و اجناس با کارتن‌های بزرگ در قفسه‌ها قرار می‌گیرد تا هم در هزینه‌های فروشگاه صرفه‌جویی شود و قیمت‌ها پایین‌تر بیاید و هم به خریداران احساس تولید به مصرف دهد. این فروشگاه‌ها در حدود ۶۰۰شعبه در سطح کشور دارد.

فروشگاه رفاه

فروشگاه رفاه چندسالی است که خصوصی شده و درحال گسترش شعبه‌های خود است(حدود ۲۵۰شعبه در سطح کشور). طبق گزارش خبرگزاری «دانا» در دی سال ۱۳۹۷، سهام فروشگاه رفاه را شرکت «سپهر نوید آفرین» و «بازتاب سهام توس» خریداری کرده‌اند که این شرکت‌ها، مالک برندهای برنج «آوازه» و «محسن» هستند. حالا که این اطلاعات را خواندید، بیایید به یک رپرتاژ آگهی منتشرشده در خبرگزاری فارس، نگاهی بیندازیم:

«همکاری رفاه در راستای مشارکت استراتژیک شرکت شیرین‌عسل و شرکت آدانی. در این هیاهوی برجام و تهدید و نگرانی‌ها، خبر خوبی از مشارکت شرکت «شیرین‌عسل» و شرکت «آدانی» در ایجاد یک مشارکت استراتژیک در بازار برنج ایران که با خرید برند «برنج محسن» آغاز شد، قوت قلبی است برای فعالان اقتصادی.» به این ترتیب احتمالا مالکان برندهای شیرین‌عسل، برنج محسن و برنج آوازه جزو گردانندگان اصلی فروشگاه رفاه هستند.

افق کوروش

مؤسسان شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش، شرکت گروه صنعتی گلرنگ، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه صنایع گلرنگ، شرکت گسترش گلرنگ، شرکت تولیدی شیمیایی پاکشو و شرکت گسترش گلپخش اول هستند. این فروشگاه بیشترین تعداد شعبه در سرتاسر کشور(حدود دوهزار شعبه) را دارد و یکی از بازیگردانان اصلی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای است.

هلدینگ گلرنگ که هم تولید بسیاری از صنایع شوینده و سلولزی کشور با برندهای مختلف را در دست دارد و هم با چند شرکت پخش بزرگ در کشور توانسته قیمت تمام‌شده محصولات خود را کمتر کند و آن‌ها را با تخفیف در فروشگاه‌های افق کوروش به فروش برساند. «امیرخسرو فخریان» مدیرعامل فروشگاه‌های افق کوروش است که از قضا رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم هست.

هفت

رقابت سنگین میان هلدینگ گلرنگ و هلدینگ گلستان، در فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز وجود دارد. مالکیت فروشگاه‌های هفت برای هلدینگ «گلستان»(که چای گلستان آن را حتما می‌شناسید) است که اتفاقا زودتر از افق کوروش تاسیس شده. گفته می‌شود این فروشگاه، کار راه‌اندازی و تاسیس فروشگاه‌های خود را به پیمانکارانی از کشور ترکیه سپرده بود و به همین دلیل بسیار موفق و با توپ پر وارد رقابت شد.

از زمانی کار برای فروشگاه هفت سخت شد که افق کوروش تاسیس شد و قیمت‌های خود را بسیار پایین‌تر از هفت ارائه می‌داد. دلیل این ماجرا نیز برمی‌گردد که به همان سیستم پخش و توزیع که هلدینگ گلستان در آن ضعیف‌تر بود و نتوانست قیمت‌های خود را پایین‌تر بیاورد. درحال حاضر حدود ۴۰۰شعبه از این فروشگاه در سطح کشور وجود دارد.

هایپراستار

یک فروشگاه فرانسوی–اماراتی در ایران مجوز تاسیس گرفت و در سال ۱۳۸۸ با نام هایپراستار در غرب تهران افتتاح شد. این فروشگاه که به مدت ۲۰سال زمین مورد نظر خود را از شهرداری تهران اجاره کرده، نخستین مورد از سرمایه‌گذاری بزرگ یک شرکت خارجی در بخش خدمات ایران محسوب می‌شود. سهام عمده این فروشگاه برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای مشهور کارفور است که از زمان آغاز کار در ایران با مشکلات متعددی رو‌به‌رو شده است. با این وجود هایپراستار همچنان درحال توسعه است و توانسته تعداد شعبه‌های خود را به حدود ۲۵عدد برساند.

شهروند

یکی از معدود فروشگاه‌های زنجیره‌ای که همچنان دولتی باقی مانده، فروشگاه شهروند است. در سال ۱۳۷۱ موضوع ایجاد شبکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای اصلاح ساختار توزیع کالا در سطح خرده‌فروشی مطرح شد و در این جریان، شهرداری تهران در آبان‌ماه ۱۳۷۲ با افتتاح فروشگاه شهروند در میدان آرژانتین(فروشگاه بیهقی) این موج را آغاز کرد. هنوز هم شهروند که حدود ۵۰شعبه دارد، یکی از نقطه اتکاهای اصلی شهروندان برای خرید است. در این فروشگاه‌های زنجیره‌ای تلاش می‌شود تا کالاها با قیمت متعادل‌تری به دست مردم برسد.

چرا فروشگاه‌های زنجیره‌ای مهم هستند؟

برای آنکه بدانیم دلیل ورود شرکت‌های بزرگ به این زمین رقابت چیست و چرا تاسیس فروشگاه‌های زنجیره‌ای مهم است، باید از دور به ماجرا نگاه کنیم. پخش و توزیع درحال حاضر مهم‌ترین دغدغه صنایع غذایی کشور است که باید بتوانند محصولات خود را با قیمت‌ کمتر و در فروشگاه‌های بیشتری توزیع کنند. برای رسیدن به این هدف، دیگر روش‌های قدیمی پخش جواب نمی‌دهد و باید از سیستم نوین توزیع و پخش کمک گرفت.

هرکدام از این هلدینگ‌ها در بسیاری از موارد کار توزیع و پخش تولیدکنندگان را از ابتدا تا انتها به عهده می‌گیرند و بسته به نوع قرارداد، تعیین می‌کنند که این محصولات در کدام قسمت از سوپرمارکت و به چه قیمتی عرضه شود. حتی برخی از این فروشگاه‌ها در یک گروه مواد غذایی با یک برند خاص کار می‌کنند و از فروش محصولات رقیب خودداری می‌کنند. مثلا بستنی‌های دومینو در فروشگاه‌های افق کوروش به‌وفور و با تخفیف عرضه می‌شود اما معمولا نمی‌توانید محصولات کاله را در آن‌ها پیدا کنید.

به همین ترتیب، فعلا شرکت میهن نیز غیر از گروه مواد غذایی محصولات خود با «تبرک» و «خوشاب» نیز توافق کرده است. بنابراین اینجاست که به اهمیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای پی می‌بریم و احتمالا در آینده این شکل از توزیع و پخش بسیار متمرکزتر خواهد شد و به نمونه‌های خارجی شبیه‌تر. یعنی خریداران می‌دانند برای کدام محصول با تخفیف بیشتر به کدام فروشگاه زنجیره‌ای مراجعه‌ای کنند. اتفاقی که هم به نفع تولیدکنندگان است و هم به نفع مصرف‌کنندگان.

منبع:روزنامه هفت صبح

نویسنده: فرید عطارزاده